Οι κρότωνες ή τσιμπούρια είναι αρθρόποδα που απομυζούν αίμα από ζώα και ανθρώπους. Έχουν 4 ζεύγη ποδιών. Η ράχη των αρρένων είναι σκουρόχρωμη σε όλο το μήκος της, ενώ η ράχη των θηλέων μόνο στο μπροστινό της μέρος. Προσκολλώνται σε σπονδυλωτούς ξενιστές και μυζούν αίμα. Το άνοιγμα του στόματος βρίσκεται στη βάση μιας αγκαθωτής λόγχης. Όταν η αγκαθωτή λόγχη βυθίζεται στο δέρμα, ανοίγει σε ολόκληρο το μήκος της και στη βάση της εμφανίζεται το άνοιγμα του στόματος, αρχίζοντας έτσι η απομύζηση του αίματος.
Τα τσιμπούρια βρίσκονται στην ύπαιθρο, σε λιβάδια, δάση, θαμνότοπους, βαλτότοπους αλλά και σε αστικά σημεία, όπως πάρκα και κήπους. Δεν πετούν ούτε πηδούν, αλλά προσκολλώνται στο δέρμα του ανθρώπου ή του ζώου μόλις τους το επιτρέψουν οι συνθήκες. Έτσι, είναι εύκολο ένα τσιμπούρι να προσκολληθεί από το γκαζόν ή άλλο σημείο στο εκτεθειμένο δέρμα ή από το τρίχωμα ενός ζώου όπως του σκύλου στο χέρι του ανθρώπου που το χαϊδεύει. Προτιμούν τα υγρά και ζεστά μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως οι μασχάλες, η βουβωνική χώρα, η περιοχή γύρω από τα αυτιά, γενικά το τριχωτό της κεφαλής, οι αγκώνες, τα γόνατα, ο αφαλός, τα δάχτυλα, η μέση και οι περιοχές που καλύπτονται από τα ρούχα.
Γεννούν 200 αυγά τη φορά, έως 10.000 στη ζωή τους. Τα τοποθετούν κάτω από πέτρες, σε εσοχές τοίχων και σχισμές ξύλων.
Στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί τα είδη:
Ixodes ricinus (The sheep tick): Είδος με 3 ξενιστές, κυρίως σε αιγοπρόβατα. Στη Βόρεια Ελλάδα προκαλούνται προβλήματα εγκεφαλίτιδας.
Rhipicephalus sanguineus (The dog tick): Είδος με 3 ξενιστές, συχνά σε σπίτια σκύλων και κατοικίες.
Hyalomma anatolicum excavatum: Βρίσκονται σε αιγοπρόβατα, βοοειδή, ίππους, σκύλους και ανθρώπους.
Haemaphysalis: Περιλαμβάνει πολλά είδη, μερικά από τα οποία είναι H. leporipalustris (συνήθως σε κουνέλια), H. chordeilis (σε πτηνά), H. inermis, H. punctata (σε γάτες) και H. concinna (σε τρωκτικά).
Οι κρότωνες προκαλούν αρχικά ενόχληση και δυσφορία στα ζώα, τα οποία στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από αυτούς, ξυνούν και δαγκώνονται. Μπορεί να εκδηλωθεί επίσης εκνευρισμός και ανορεξία.
Οι κρότωνες, εκτός από την ενόχληση που προκαλούν, είναι και φορείς ασθενειών. Ενδιάμεσοι ξενισταί, μεταξύ άλλων, ιών, πρωτοζώων, βακτηριδίων και ρικετσιών. Στην Ελλάδα, οι πιο συνήθεις ασθένειες που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια είναι η πιροπλασμώση και η ερλιχίωση. Και στις δύο περιπτώσεις, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ανορεξία, κατάπτωση, εμέτους, διάρροια, οφθαλμορινικό έκκριμα, αίμα στα ούρα κ.λπ.
Η νόσος του Lyme αποτελεί μια χρονοβόρα βόμβα. Οφείλεται σε σπειροχαίτη, με τον σκληρό κρότωνα Ixodes ricinus να είναι ο μοναδικός ξενιστής στην Ευρώπη. Ορισμένα είδη κροτώνων προκαλούν επίσης παράλυση. Υπάρχουν και άλλες ασθένειες που μεταδίδονται από τα τσιμπούρια, όπως ο πυρετός Q και ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας.
Η πρόληψη είναι ουσιώδης. Η εφαρμογή προληπτικών μέτρων πριν από την εμφάνιση των τσιμπουριών στο ζώο αποτελεί την καλύτερη αντιμετώπιση του κινδύνου μολύνσεως. Επιπλέον, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης και στα κατοικίδια ζώα, καθώς αυτά είναι μεταφορείς των τσιμπούριων προς τον άνθρωπο.
Σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για τσιμπούρι, πρέπει να παρακολουθείτε την υγεία σας. Οι ειδικοί προτείνουν να επισκεφθείτε το γιατρό για περαιτέρω έλεγχο και εξετάσεις εάν εμφανιστούν συμπτώματα όπως πυρετός, πόνοι στους μύες, εξάνθημα, πονοκέφαλος και νευρολογικές διαταραχές.
Είναι σημαντικό να αφαιρεθούν με ασφάλεια τα κρότωνα από το δέρμα, ειδικά όταν έχουν ήδη αρχίσει να μυζούν αίμα. Η μη αποτελεσματική αφαίρεσή τους μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση και κοκκίωμα. Συνιστάται να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού, όπως έναν κτηνίατρο, για την αφαίρεση των κροτώνων από το δέρμα.
Greek